Portraits of the Greek Revolution 1821 ~ 1830

Portraits from the Greek Revolution of 1821 | Pencil on Paper

Dimitra Katsaouni | 20 May to 30 September 2021

Dimitra Katsaouni Portraits of the Greek revolution

“Portraits of Greek Fighters and Politicians of the Greek Revolution of 1821 by Dimitra Katsaouni”

Foreword to the edition by Dora Iliopoulou-Rogan

Η ταλαντούχα καλλιτέχνιδα κατόρθωσε με αφετηρία τις φωτογραφίες – ντοκουμέντα 40 Ελλήνων Πολιτικών και Αγωνιστών της Νεότερης Ελλάδας να τις μετουσιώσει από απλή μαρτυρία του κοινωνικού προφίλ των απεικονιζόμενων σε εμπνευσμένες νύξεις – αποκαλύψεις της ιδιαίτερης προσωπικότητας του καθενός.

Αφορμή για τα πορτραίτα στάθηκε η πολύ ενδιαφέρουσα σειρά ντοκιμαντέρ του Νίκου Ζάππα “Η επανάσταση 1821 – 1831”.

Χαρισματική καθότι ποιητική σε έφεση και σε απεικόνιση προβάλλει η ‘’οντότητα” της κάθε μορφής καθώς, εδώ, υπερσκελίζεται κάθε τυποποιημένη προσέγγιση μέσα από το δημιουργικό ένστικτο της δημιουργού. Επίκεντρο της απόδοσης της κάθε μορφής είναι αποκλειστικά – ακόμη και πέρα από τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του απεικονιζόμενου – η αποκάλυψη της “αύρας” που ακτινοβολεί και η οποία αναμεταδίδεται στο θεατή με όση αμεσότητα είναι εικαστικά δυνατό.

Εκδηλώνεται, κάθε φορά, εδώ, αυτός καθαυτός ο “αέρας” της κάθε απεικονιζόμενης προσωπικότητας, γνώρισμα που προικίζει το έργο με μιαν ιδιαίτερη ζωντάνια. Χαρακτηριστικό που προστατεύει την κάθε σύνθεση από τον κίνδυνο της τυποποίησης. Και αυτό, ακριβώς, το γνώρισμα είναι εκείνο που αποκαλύπτει τη διττή καλλιτεχνική φύση της δημιουργού η οποία δεν αντιγράφει ή δεν εμπνέεται απλά σχηματικά, αλλά ποιεί με γνώμονα το καλλιτεχνικό δαιμόνιο. Εκείνο, ακριβώς, που μετουσιώνει την όποια εικόνα σε δυναμικό πομπό και δέκτη συναισθημάτων και καταστάσεων.

Κατορθώνει, όντως, η ζωγράφος, εδώ, να δράττει μες από τον εμβαπτισμένο στην ιδιαίτερη ευαισθησία της, χρωστήρα : την ιδιαιτερότητα όχι μόνο των φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών αλλά και εκείνη του ψυχισμού της κάθε μορφής. Ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα που την καταξιώνει απόλυτα καθώς αναπλάθει δημιουργικά / ποιητικά την κάθε φυσιογνωμία ώστε να εναρμονίζεται με τα άδυτα του εσωτερικού της κόσμου. Γνώρισμα που συντελεί στη χαρισματική “ζωντάνια”του κάθε πορτραίτου που από απλό ντοκουμέντο λειτουργεί σαν καταγραφέας όχι μόνο της ψυχικής ενέργειας αλλά και της ενάργειας της κάθε μορφής.

Το “αεράτο” παράστημα των απεικονιζόμενων, απαλλαγμένο από κάθε διακοσμητικό στοιχείο περιβολής ενισχύει την επικέντρωση του θεατή στην “ποιητική” καθότι δημιουργική αποτύπωση της ουσιαστικής προσωπικότητας της κάθε μορφής.

Συγχρόνως δίνεται και το μέτρο σύγκρισης ή και αντιπαραβολής ανάμεσα στα προφίλ των προσωπικοτήτων που αποθανατίζονται, εδώ με αποτέλεσμα ο θεατής να αποκτά μιαν – όσο είναι εφικτό – άμεση γνώση της ιδιαιτερότητας της κάθε μορφής.

Και, πράγματι, η επικοινωνία γίνεται σε πολλά επίπεδα πέραν του άμεσα οπτικού πεδίου καθώς η Κατσαούνη έχει διεισδύσει καίρια στην ψυχοσύνθεση της κάθε μορφής για να μας υποβάλλει το ουσιαστικό της έρμα. Διεργασία που τεκμηριώνει στην όντως “περίπτωση” των πορτραίτων τα χαρακτηριστικά μιας “προσφοράς”.

Ντόρα Ηλιοπούλου – Ρογκάν
Δρ. Ιστορικός της Τέχνης – Τεχνοκριτικός

Σάββατο 22 Μαΐου 2021 / ώρα έναρξης 19.00
Έναρξη της έκθεσης με την επετειακή έκδοση για τα 200 Χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση
“Πορτραίτα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821” της Δήμητρας Κατσαούνη.

στην Αίθουσα Τέχνης “Αντί” στο Κάστρο Αντιπάρου.

Πρόλογος Έκδοσης
Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν

Επιστημονικός Σύμβουλος
Λουκάς Αξελός

Καλλιτεχνική Διεύθυνση
Τάσος Μπαμπάσης

Εικονογράφηση – Επιμέλεια Έκδοσης
Νίκος Ζάππας

Διοργάνωση
Μαίρη Χατζάκη
Αίθουσα Τέχνης “Αντί”

Κάστρο Αντίπαρος
Αθήνα – Αντίπαρος
Μάΐος 2021

Mary Chatzaki
Curator

The chronicle of the anniversary exhibition “Portraits of the Greek Revolution” by Dimitra Katsaouni

Introductory note by Nikos Zappas

Με αφετηρία την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και την επιβολή της Οθωμανικής κυριαρχίας στον κατακτημένο βυζαντινό χώρο, η αλυτρωτική – επαναστατική ιδέα των Ελλήνων αποτέλεσε τον μέγιστης σημασίας εθνικό στόχο, τόσο για τους υπόδουλους Έλληνες, όσο και για τους Έλληνες της διασποράς.

Η Επανάσταση των Ελλήνων θα ωριμάσει σταδιακά αναβαθμιζόμενη έως τα τέλη του 18ου αιώνα, και θα ξεσπάσει την άνοιξη του 1821.

Η είδηση της επανάστασης και οι αλλεπάλληλες νίκες στο πεδίο των μαχών σε συνδυασμό με τα χαρμόσυνα νέα των Εθνοσυνελεύσεων, των θεσμικών αποφάσεων και των διπλωματικών ενεργειών υπέρ αναγνωρίσεως του μαχόμενου Έθνους, ύψωσε το ηθικό όχι μόνο στον ανά τον κόσμο Ελληνισμό, αλλά και στον πολιτισμένο κόσμο της εποχής, ο οποίος με αμείωτο ενδιαφέρον παρακολουθούσε τις εξελίξεις στην μικρή θαρραλέα Ελλάδα. Η Ελλάδα, μετά την Αμερική και την Γαλλία, αναμετράται με τις προκλήσεις της εποχής, διεκδικώντας την θέση της στον παγκόσμιο χάρτη ως ανεξάρτητο Ευρωπαϊκό κράτος με σύγχρονη αντίληψη των θεσμών και των δημοκρατικών αξιών.

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, ολοκληρώνεται τυπικά 9 χρόνια αργότερα με την υπογραφή του πρωτοκόλλου του Λονδίνου το 1830, το οποίο σφραγίζει και επίσημα πλέον την δημιουργία και αναγνώριση του Ελληνικού κράτους, σαφώς όμως κατωτέρου των προσδοκιών των επαναστατησάντων Ελλήνων.

Το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος, με το βλέμμα στραμμένο στην διαχρονική διεκδίκηση των εθνικών στόχων της επανάστασης, θα καταφέρει στις αρχές του 20ου αιώνα να απελευθερώσει και τις περισσότερες, άλλες υπό τουρκική κατοχή Ελληνικές περιοχές, στην περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ παράλληλα θα διαμορφώσει ένα προοδευτικό και σύγχρονο για την εποχή του, αστικό δημοκρατικό κράτος.

Το διάστημα των δύο αυτών αιώνων που συνδέουν την προεπαναστατική περίοδο του 18ου με το κατώφλι του 20ου αιώνα, αποτελεί κατά τους ιστορικούς, ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια του Νεότερου Ελληνισμού.

Με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την επανάσταση των Ελλήνων για ανεξαρτησία, η έκθεση αυτή της Δήμητρας Κατσαούνη παρουσιάζει 23 προσωπικότητες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση των εξελίξεων αυτής της σημαίνουσας περιόδου.

Αφορμή της σειράς αυτών των πορτραίτων στάθηκε η σειρά ντοκιμαντέρ “Η Επανάσταση 1821 – 1831” την οποία ξεκινήσαμε παράλληλα με την ζωγράφο το 2015.

Ο κατάλογος των σημαντικών προσωπικοτήτων της περιόδου αυτής είναι μακροσκελής και περιλαμβάνει αγωνιστές, πλοιοκτήτες, λογίους, και διαφωτιστές με αξιόλογη δράση και συνεισφορά σε έναν διαρκή, εθνικό αγώνα με σπουδαία κατορθώματα.

Η επιλογή, δεν θέλησε να σταθεί μόνο σε πρόσωπα που κατα κοινή παραδοχή, παίξανε θετικό ρόλο στα τότε διαδραματισθέντα, αφήνοντας ενεργητικό πρόσιμο συμμετοχής στην ιστορία του τόπου, αλλά και προσωπικότητες με αμφιλεγόμενη ή αρνητική συμμετοχή. Και αυτό, διότι η αφήγηση της ιστορίας απαιτεί να αποδωθεί η κάθε περίοδος με μιαν οπτική σύνολης (και όχι μόνο καλής) εικόνας.

Φυσικά, στο ρεαλιστικό πλαίσιο μιας έκδοσης σαν αυτή, δεν θα ήταν δυνατόν να συμπεριληφθούν όλοι όσοι ενδεχομένως αυτονόητα, δικαιούνται την εξέχουσα θέση μεταξύ των πρωταγωνιστών της περιόδου αυτής. Κατά συνέπεια, η επιλογή των προσώπων αυτών καθίσταται ένα δύσκολο εγχείρημα οδηγώντας μας αναγκαστικά στην αξιολόγηση της συμβολής του επιλεχθέντος προσώπου σε συνδυασμό με το εύρος, το υψηλό του κύρος και την διάμετρο της επιρροής του στον κόσμο της εποχής.

Ειδικές Ευχαριστίες στην Μαίρη Χατζάκη για την φιλοξενία της έκδοσης στην Αίθουσα Τέχνης “Αντί”, στην Ιστορικό τέχνης Ντόρα Ηλιοπούλου Ρογκάν για τον πρόλογο της έκδοσης, και στον επιστημονικό σύμβουλο της παραγωγής αυτής, τον διδάκτορα Ιστορίας του Ε.Κ.Π.Α., συγγραφέα και εκδότη Λουκά Αξελό.

Νίκος Ζάππας
Σκηνοθέτης, Εικαστικός
Αθήνα, Μάΐος 2021